تمیز کردن طلای سیاه یکی از چالش هایی است که با آن روبرو می شویم، این اتفاق برای طلای با عیار پایین رخ می دهد و معمولا طلا با عیار بالا(نزدیک 24 عیار)، چنین چالش هایی ندارد. اما تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین در خانه امکان پذیر است، بهمین راحتی(+). در این نوشته میخواهیم تمامی راه های تمیز کردن طلای سیاه شده در خانه را برای شما توضیح دهیم.
سوالاتی که در این نوشته پاسخ می‌دهیم:
- آیا طلای واقعی سیاه می شود؟
- علت سیاه شدن طلا چیست؟
- علت سیاه شدن طلای روی دست چیست؟
- راه های تمیز کردن طلای سیاه شده چیست؟
- روش های جلوگیری از سیاه شدن طلا
تمیز کردن طلای سیاه شده؛ آیا طلای واقعی سیاه می شود؟
طلا از جمله فلزاتی است که در برابر انواع مختلف مواد شیمیایی واکنش‌های کمی از خود نشان می‌دهد یعنی براحتی تغییر نمی کند. برای مثال آهن در هوای مرطوب زنگ می زند، ولی طلای خالص(24 عیار) یا حتی طلا با عیار پایین تر، زنگ نمی زند. همین خاصیت طلا باعث شده تا ارزش و قیمت بالاتری نسبت به سایز فلزات پیدا کند، البته کمیاب بودن آن نیز دلیل دیگری بر این قضیه است.
این فلز به راحتی با اکسیژن هوا ترکیب نمی‌شود و به همین خاطر برای مدت طولانی می‌تواند درخشش خود را حفظ کند، پوسیده و سیاه هم نمی‌شود. اما همه این موارد مربوط به طلای «خالص» یا طلای 24 عیار(همان عیار 999.99 در عیار 1000 جهانی) است!
طلای 24 عیار خیلی انعطاف پذیر است و براحتی خم می شود، پس برای شکل دهی و ساخت طلا و جواهرات، مثلا ساخت انگشتر طلای 18 عیار، نیاز است که با فلزات دیگری مثل مس، نیکل و … ترکیب شود. این فلزات مثل طلا نجیب(واکنش پذیری با هوا و رطوبت و سایر مواد ندارد) نیستند.
پس بعد از مدتی طلایی که می خریم، بسته به عیار آن، شروع به سیاه شدن می کند و این سیاه شدن در واقع واکنس فلزات آلیاژ آن است، نه طلایی که در این قطعه وجود دارد. پس هرچه عیار طلای شما بیشتر باشد، احتمال سیاه شدن آن کمتر خواهد بود. یعنی به طور قطع می‌توان گفت طلای ۲۴ عیار به هیچ عنوان سیاه و کدر نمی‌شود.
علت سیاه شدن طلا چیست؟
کدر و سیاه شدن طلا در نتیجه خورده شدن تدریجی سطح طلا ایجاد می‌شود و از بین رفتن و کدر شدن رنگ که روی مصنوعات و جواهرات طلا دیده می‌شود را اصطلاحا «پوسته‌ی سیاه» می‌نامند.
سوال این است که آیا طلای اصل هم سیاه می شود؟ جواب بله است، دلیل اول به «عیار» طلا مربوط است. همانطور که در بالا گفتیم طلای خالص یا همان طلای 24 عیار بسیار نرم است و نمی‌توان با آن طلا و جواهر قابل استفاده‌ای ساخت. به همین خاطر طلا را با فلزهای دیگری مثل مس و نقره و سایر فلزات ترکیب می‌کنند تا استحکام بیشتری پیدا کند. در طلایی که ساخته شده اگر فلز مس به کار رفته در ساخت طلا، کیفیت پایینی داشته باشد یا درصد مس بیشتر از نقره باشد، احتمال اینکه طلا سیاه شود زیاد است.
اما سیاه شدن طلا به بدن فردی که از آن استفاده می کند نیز بستگی دارد، این امر در فصل‌های گرم سال بیشتر مشاهده می‌شود. چون بدن انسان عرق می‌کند و نمک موجود در آن با مس موجود در طلا واکنش نشان می‌دهد و رد سیاه یا سبز از خود بر روی دست یا بدن بر جا می‌گذارد. برای مثال زیاد اتفاق می افتد که انگشتر طلایی که در دست دارید، رد سیاه یا سبزی از خود بر جای می گذارد.
به این نکته دقت کنید که همه زیورآلات طلای ۱۸ عیار آلیاژی از طلا و دیگر فلزات هستند. یعنی وجود مس و نقره از ارزش و عیار طلای شما کم نمی‌کند. پس نگران این موضوع نباشید.
دلیل دوم سیاه شدن طلا، «آبکاری» آن است. تقریبا همه زیورآلات طلا برای اینکه درخشان و براق شوند با یک لایه طلا یا رودیوم آبکاری می‌شوند و این یک فرآیند طبیعی در ساخت طلا و جواهر بحساب می آید. اگر کیفیت آبکاری خوب نباشد می‌تواند منجر به سیاه شدن طلای اصل شود. همچنین بعد از مدتی استفاده بطور طبیعی ممکن است لایه آبکاری از بین برود و یا سیاه شود. چاره این کار این است که دوباره طلای خود را آبکاری کنید تا مثل روز اول درخشان و براق شود.
علت سیاه شدن طلای روی دست چیست؟
نیکل و مس دلیل اصلی سیاه شدن جای انگشتر روی انگشت
در ساخت انگشتر طلای 18 عیار، اگر به جای استفاده از مس با کیفیت از مس بی‌کیفیت استفاده شود، با ایجاد کوچکترین رطوبتی روی طلا ردی سبز رنگ بر دست شما به جا می‌ماند.
نیکل بکار رفته در ساخت انگشترهای طلا نیز همین خاصیت را دارد، با استفاده از نیکل و رطوبتی که به آن می‌رسد، بعد از مدتی، شاهد سیاه شدن رد انگشتر بر روی انگشت خود هستیم. نیکل باعث جا ماندن رنگ سیاه بر روی انگشت می‌شود.
جالب است بدانید بیشتر انگشتر ساخته شده با طلای سفید، از ترکیب نیکل و طلای زرد ساخته می‌شود و بعد از ساخت، طلا را با رودیم روکش می‌کنند تا هم طلا براقتر شود و هم پوست از برخورد با فلز نیکل در امان بماند اما بعد از مدتی روکش رودیم از بین می‌رود و پوست در معرض نیکل موجود در طلای سفید قرار می‌گیرد و باعث سیاه شدن پوست شما می‌شود؛ پس به همین دلیل است گاهی اوقات طلاهای سفید بیشتر از طلاهای زرد پوست ما را سیاه می‌کنند و این فقط به دلیل نیکل موجود در آن است.
راه های تمیز کردن طلای سیاه شده چیست؟
برای تمیز کردن طلای سیاه شده می تونیم از 2 روش، تمیز کردن طلا با استفاده از جوش شیرین و تمیز کردن طلا با استفاده از آمونیاک استفاده کنیم:
تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین
برای تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین قدم های زیر را انجام می دهیم:
1. ابتدا 2 لیوان آب را بجوشانید
تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین
2. یک فویل آلومینیومی را درون ظرف شیشه ای پیرکس(مقاوم به حرارت بالا) قرار دهید تا کامل سطح آن را بپوشاند
تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین
3. انگشتر طلا یا هر قطعه طلا و جواهرات دیگری که دارید را درون ظرف شیشه که با فویل پوشانده اید بیندازید و آب جوش را روی آن بریزید
تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین
4. برای هر قطعه طلا اندازه 3 تا 4 قاشق چای خوری جوش شیرین به آب اضافه کنید. بگذارید 5 دقیقه آب با جوش شیرین بجوشد و طلای شما را نیز تمیز کند. در این 5 دقیقه آلومینیوم باعث می شود که سیاهی طلا با جوش شیرین واکنش دهد و تمیز شود.
تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین
5. بعد از جوشیدن قطعه طلا را با چنگال یا انبر یا هر وسیله ای غیر از دست بردارید(مایع ساخته شده برای پوست خطرناک است) و با آب سرد بشویید. بعد از شستن هم با یک پارچه نرم خشک کنید و بگذارید در هوای آزاد تا خشک شود. در صورت امکان با آب و صابون نیز دوباره انگشتر طلای خود را بشویید تا جوش شیرین تمیز شود.
تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین
تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین
برای تمیز کردن طلای سیاه شده با آمونیاک قدم های زیر را انجام می دهیم:
1. داخل یک کاسه شیشه‌ای یک لیوان آب ولرم بریزید و یک قاشق چایخوری مایع ظرفشویی یا صابون ظرفشویی به آن اضافه کنید.
تمیز کردن طلای سیاه شده با آمونیاک
۲. نصف قاشق چایخوری (۲.۵ میلی لیتر) آمونیاک به محلول آب و صابون اضافه کنید و با یک اسفنج یا قاشق آن را هم بزنید.
توجه: آمونیاک بوی بسیار تند و زننده‌ای دارد و بهتر است این کار را در یک فضای باز در خانه انجام دهید؛ مثلا در بالکن یا کنار پنجره که هوا در جریان باشد. اما اگر امکان باز کردن پنجره را ندارید، حداقل ماسک بزنید تا گاز آمونیاک وارد ریه‌هایتان نشود.
تمیز کردن طلای سیاه شده با آمونیاک
۳. انگشتر طلایی که سیاه شده و می‌خواهید براقش کنید را درون کاسه محلول آب ولرم صابون و آمونیاک بیندارید و اجازه دهید ۱۰ ثانیه بماند. برای اینکه طلا را در محلول آمونیاک بیندازید، توصیه میکنیم آن را چند سانتی‌متر بالاتر از کاسه بگیرید و سپس به آرامی درون محلول پرت کنید. مراقب باشید محلول آمونیاک به بیرون نپاشد. پس از ۱۰ ثانیه با یک انبر، طلا را بیرون بیاورید. مطمئن شوید که همه جای قطعۀ طلای موردنظر به طور کامل در محلول آمونیاک قرار داشته.
تمیز کردن طلای سیاه شده با آمونیاک
۴. انگشتر طلای خود را که از محلول بیرون آوردید، با دستکش و کمک یک مسواک تمیز کنید. با کمک یک مسواک، جاهایی که سیاه و کدر شده را برس بکشید، دقت کنید که این کار به آرامی انجام شود تا انگشتر طلای شما آسیبی نبیند و خش دار نشود. این کار را حتما در بالای کاسه انجام دهید تا محلول آمونیاک روی جاهای دیگر چکه نکند.
*حتما در طول این کار دستکش به دست داشته باشید. در غیر این صورت پوستتان آسیب خواهد دید.
تمیز کردن طلای سیاه شده با آمونیاک
۵. پس از مسواک زدن قطعه طلا را حدود ۳۰ تا ۴۵ ثانیه زیر آب سرد بگیرید تا همه مواد از سطح آن پاک شود. سپس آن را با کمک حوله یا دستمال نرم، خشک کنید.
تمیز کردن طلای سیاه شده با آمونیاک
۶. طلای شسته شده با آمونیاک را به کمک اسفنج و مایع ظرفشویی دوباره بشویید تا مطمئن شوید که هیچ‌گونه آمونیاکی روی سطح طلا باقی نمانده است.
تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش شیرین
چطور از سیاه شدن انگشتر طلا جلوگیری کنیم؟
حال که با دلیل سیاه شدن انگشتر طلا و قطعات طلا و جواهر آشنا شدید و راه های تمیز کردن طلای سیاه شده و براق کردن آن را هم در چند قدم آموختید، روش های پیش گیری از سیاه شدن آن را نیز دقت کنید. برای اینکه از طلای اصل شما سیاه نشود، چندین پیشنهاد داریم که خوب است رعایت کنید:
- مواد شیمیایی مثل مایع ظرف شویی، شامپو، وسایل آرایشی و … یکی از اصلی ترین دلیل های سیاه شدن طلا است. پس تا حد امکان زیورآلات طلا را در معرض مستقیم مواد شیمیایی قرار ندهید. مثلا موقع حمام کردن، شستن ظرف‌ها، شستن دست و صورت با مایع دستشویی طلاهای خود را دربیاورید. یا حواستان باشد که عطر و ادکلن روی سطح طلا پاشیده نشود.
- آب یکی از دلایل واکنش مس و نیکل داخل طلا است پس هنگام شنا در استخر و یا شستن دست و استحمام یا شنا در دریا به هیچ عنوان طلا استفاده نکنید.
- پس از استفاده طلا را درون یک دستمال نرم بدون پرز بگذارید. یا در جعبه‌های مخصوص جواهرات که بخش داخلی آنها مخمل یا ساتن است، طلای خود را نگهداری کنید تا کمتر در معرض رطوبت هوا و هوا قرار گیرد.