
معرفی 5 نوع سکه در ایران و نحوه تعیین قیمت آن ها
فهرست مطالب
قیمت سکه در ایران تحت تاثیر عوامل مختلفی است که اگر برای سرمایه گذاری سکه را انتخاب کرده باشید، احتمالا با این عوامل آشنایی دارید. قیمت سکه در ایران تابع متغیرهایی است که با دانستن آنها میتوانیم از این بازار شناخت بهتری داشته باشیم و قادر باشیم روندهای آتی آن را بهتر پیشبینی کنیم.

انواع سکه ها در ایران و قیمت آن ها، و اینکه چه متغیرهایی در تغییر نرخ سکه اثرگذار است؟ حباب سکه چطور بوجود میآید؟ چگونه حباب سکه را محاسبه کنیم؟ و اگر بخواهیم در این بازار سرمایه گذاری کنیم، باید به چه نکاتی توجه کنیم؟ مهمترین عوامل تاثیرگذار بر بازار سکه ایران چیست؟
بیشتر بدانید: انواع فلزات گرانبها ؛ آشنایی با فلزاتی که در زیورآلات بیشترین کاربرد را دارند

انواع سکه طلا در بازار ایران
- سکه تمام بهار آزادی (طرح قدیم)، سال ضرب ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۶ با عیار ۹۰۰( یا عیار 21.6 در مقیاس 24) و وزن ۸.۱۳ گرمی
- سکه تمام بهار آزادی (طرح جدید-یا طرح تمثال امام)، سال ضرب از 1370 تا 1386 با عیار ۹۰۰ و وزن ۸.۱۳ گرمی
- نیم سکه بهار آزادی (طرح قدیم)، سال ضرب ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۶ با عیار ۹۰۰ و وزن ۴.۰۷ گرمی
- ربع سکه بهار آزادی (طرح قدیم)، سال ضرب ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۶ با عیار ۹۰۰ و وزن ۲.۰۳ گرمی
- سکه یک گرمی بهار آزادی، سال ضرب ۱۳۹۰ به بعد با عیار ۹۰۰ و وزن ۱.۰۱ گرمی
- سکه طرح قدیم بهار آزادی: یک روی این سکه شش بار تکرار «علی» به خط تزیینی در داخل یک شش ضلعی حک شده است و عبارت «بانک ملی ایران» نیز در زیر این تصویر است. بر روی دیگر تصویر بارگاه علی بن موسی الرضا و عبارت «نخستین بهار آزادی» و تاریخ ۱۳۵۸ دیده میشود.

- سکه طرح جدید بهار آزادی: یک روی سکه تصویر امام خمینی و سال ضرب (۱۳۷۰) در زیر تصویر و روی دیگر آن نیز تصویر آرامگاه علی بن موسی الرضا و عبارت «بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» در بالای تصویر و عبارت «بهار آزادی» در پایین تصویر است.

چه تفاوتی بین سکه طرح قدیم و طرح جدید وجود دارد؟ آیا از نظر قیمتی متفاوت هستند؟
- به تمامی سکه هایی که از سال 1358 تا 1370 ضرب شده اند، سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم می گویند.
- به سکههایی که بعد از سال ۱۳۷۰ تاکنون ضرب شدهاند، سکه طرح طرح جدید یا سکهی امامی میگویند.
این دو نوع سکه از لحاظ وزن و عیار طلا هیچ تفاوتی ندارند. هر دو سکه امامی و بهار آزادی عیار ۹۰۰(در عیار 1000) و وزن ۸.۱۳ گرمی دارند. نرخ سکه ها روزانه توسط بانک مرکزی اعلام می شود و این نرخ ها بر اساس قیمت طلای جهانی است.
عیار سکه تمام بهار آزادی را اگر از ۲۴ بخواهید بدانید، عیار سکه تمام بهار آزادی (قدیمی و امامی) ۲۱.۶ است که برای اینکه راحتتر در دهان بچرخد، میگویند عیارش ۲۲ است.
از نظر قیمتی سکه طرح قدیم معمولا تقاضای کمتری دارد و در بازار قیمت کمتری نسبت به سکه طرح جدید و ضرب سال 1386 دارد.

- نیم سکه: نیم بهار آزادی از سال ۷۷ شمسی توسط بانک مرکزی وارد بازار سکه کشور شده است.
- ربع سکه: ربع سکه بهار آزادی نیز از سال ۷۷ شمسی یعنی از همان سالی که سکه نیم بهار وارد بازار شد، وارد بازار ایران شده است.
- گرمی: سکههای یک گرمی همان گونه که از نامش پیداست سکههای طلا با وزن تقریباً یک گرم است و از سال 1390 ضرب شده است.


قیمت سکه چطور تعیین می شود؟
فرمول محاسبه قیمت سکه: عیار طلای معامله شده در بازارهای جهانی یا اونس ۲۴ و عیار سکه بهار آزادی ۲۱٫۶ است و با تقسیم عدد ۲۱٫۶ بر ۲۴ عدد ۰،۹۰۰ به دست میآید و پس از ضرب عدد حاصل در وزن انواع سکه یعنی تمام بهار آزادی، نیم و یا ربع بهار آزادی قیمت واقعی آنها به دست میآید.

حباب سکه مثبت و منفی
هرمقدار بیشتر از این مقدار در بازار آزاد را، به عنوان حباب سکه میشناسیم. حباب سکه در ایران به بازاری کاذب برای دلالان تبدیل شده است. حباب موجود در قیمت و توجه به این نکته که دولت بر قیمت گذاری سکه اثرگذار است همواره سکه را به بازاری پرنوسان تبدیل کرده است.
حباب منفی طلا: اگر قیمت مثقال طلا( یا مظنه بازار طلا) که طلافروشان در تابلوی قیمت خود نشان میدهند از قیمت مثقال جهانی طلا (یا آبشده جهانی) کمتر بود، قیمت طلا حباب منفی دارد. در این حالت یعنی قیمت طلا در ایران ارزش کمتری نسبت به نقاط دیگر دنیا دارد.
حباب مثبت طلا: اما اگر قیمت هر مثقال طلای، طلافروشان از قیمت مثقال جهانی بیشتر باشد، اصطلاحا حباب طلا مثبت است. طبیعی است که حباب منفی کمتر در ایران اتفاق میافتد و بطورکلی هرچه حباب مثبت طلا کمتر و نزدیکتر به صفر باشد، سرمایهگذاری در طلا بهتر است.
نکته مهم: حباب قیمتی در سکه نسبت به شمش طلا یا مصنوعات طلا بیشتر است، به این دلیل که سکه سالانه به تعداد مشخصی تحت نظارت بانک مرکزی ضرب میشود، بنابراین گاهی در بازار کمیاب میشود و علت جذابیت سکه ریسک کم و سود خوب آن است.
برای فهم بهتر حباب سکه، فرض کنید اگر ارزش واقعی سکه 12 میلیون تومان باشد اما در بازار به قیمت 14 میلیون تومان معامله شود، در اینجا سکه حباب مثبت دارد و اگر بالعکس این اتفاق بیفتد حباب سکه منفی است.
حباب سکه در سکه 1 گرمی بیشترین مقدار و در سکه تمام کمترین است، برای مثال در تصویر زیر که درباره حباب سکه از اقتصادنیوز است می توان این درصدها را دید.

چه عواملی بر قیمت سکه تاثیر میگذارد؟
- عوامل داخلی بازار طلا
- عواملی خارج از بازار طلا

عوامل داخلی بازار شامل عرضه و تقاضا است که به خریداران و فروشندگان آن بستگی دارد. عوامل خارجی نیز به قیمت دلار، متغیرهای کلان اقتصادی و قیمت جهانی طلا وابسته است.
به طور کلی میتوان موارد زیر را به عنوان عوامل تاثیرگذار بر نرخ سکه دانست:
- قیمت جهانی طلا به دلار: قیمت جهانی طلا به صورت یک اونس (۳۱٫۱۰۳ گرم) طلای خالص اعلام میشود.
- ارزش دلار به ریال و قیمت ارز: در دورههایی که دلار با چند نرخ متفاوت عرضه میشود، معیار، قیمت دلار در بازار است.
- حباب سکه که ناشی از عرضه و تقاضا است: فاصله قیمت حقیقی سکه و قیمت بازاری آن که بر اثر عرضه و تقاضا ایجاد میشود.
- سال ضرب سکه در ایران: از سال ۸۶ به این طرف، سکهها با تاریخ ۱۳۸۶ ضرب میشوند و سکههای ضرب سالهای قبل ارزش کمتری دارند.
- هزینه ضرب سکه بانک مرکزی: تقریباً معادل 7000 تومان، طبق برآورد سال ۱۳۸۶ دارد.
- قیمت جهانی طلا انس طلا به دلار:
همانطور که گفتم قیمت جهانی طلا بر قیمت سکه تاثیرگذار است. با توجه به بررسیهایی که برروی تناسب قیمت جهانی طلا و قیمت سکه انجام دادیم در ۸۰ درصد موارد با رشد قیمت جهانی طلا، قیمت سکه نیز در ایران تغییر کرده است. پس میتوان فهمید که تنها مولفه تاثیر گذار قیمت جهانی طلا نیست و عوامل دیگری را نیز باید برای تحلیل قیمت سکه در نظر بگیریم که در زیر خواهیم گفت.
- قیمت ارز و دلار
طلا یکی از دارائی هایی است که قیمت آن بر اساس متغیرهای جهانی است. با توجه به روند تغییرات نرخ سکه بهار آزادی در گذشته، در ۹۵ درصد با تغییرات قیمت ارز همبستگی داشته است. چون ارزش دارائی ها در ایران برحسب ریال است، برای تبدیل طلا به ریال از قیمت ارز استفاده میکنیم، پس یکی از مهمترین عوامل موثر بر قیمت سکه، نرخ ارز است.
3. حباب سکه در ایران:
حباب سکه هرچه تقاضا بیشتر باشد بیشتر می شود. این مورد در مناسبت ها هم دیده می شود، مثلا عید نوروز سکه گران می شود.
4. سال ضرب سکه:
اگر سکه تاریخ ضرب قبل از سال 1386 داشته باشد، معمولا قیمت کمتری دارد. در خرید خود دقت کنید که سکه ضرب سال 1386 بخرید.
نکته: سکههایی را خریداری کنید که از سال ۱۳۸۶ به بعد باشند چون در هنگام فروش این سکهها را با قیمت بالاتری میخرند.
عوامل خارج از بازار طلا:
- نرخ تورم ایران
تورم باعث کاهش ارزش پول ملی میشود. هرچه ارزش پول ملی کمتر شود مردم به دنبال راهی برای حفظ ارزش دارائی خود خواهند بود. در نتیجه به سرمایهگذاری در بازار های مختلف از جمله بازار طلا روی میآورند. با افزایش تقاضا برای طلا، قیمت آن افزایش مییابد و در نتیجه نرخ سکه هم افزایش خواهد یافت.
- نرخ رشد اقتصادی
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر نرخ سکه، نرخ رشد اقتصادی کشور است. نرخ رشد اقتصادی یکی از مهمترین متغیرهای کلان اقتصادی هر کشور است و برای اینکه وضعیت کلی اقتصاد کشور خوب باشد باید این متغیر بالا باشد. هرچه این نرخ بالاتر باشد نااطمینانی از وضعیت اقتصادی درآینده کاهش خواهد داد. درنتیجه با افزایش این نرخ درخواست برای سکه بهار آزادی کاهش خواهد یافت.
همچنین میتوان گفت اگر درخواست برای سکه بهار آزادی بالا باشد، به این معناست که نرخ رشد اقتصادی کاهش یافته است. به طور کلی میتوان گفت بین نرخ رشد اقتصادی و قیمت سکه بهار آزادی رابطهای معکوس برقرار است.