تشخیص طلای اصل از بدل یکی از سوالات همه ما وقتی که طلایی می خریم به آن فکر می کنیم. طلا و جواهرات کالاهای گران قیمتی هستند بررسی اصلی یا تقلبی بودن آن امری طبیعی بین همه افراد است. برای اینکه آگاهی بیشتری از طلای واقعی و طلای تقلبی داشته باشیم می توانیم روش های مرسوم برای تشخیص طلای تقلبی از واقعی را بشناسیم. در وبسایت های پرسش و پاسخ مثل سایت نی نی سایت نیز سوالات زیادی مشابه ” تشخیص طلا از بدل در منزل” پرسیده شده است که در این نوشته پاسخ خواهیم داد.
البته می دانیم که طلا و جواهرات با خلوص 100 درصد بی معناست و خلوص صددرصدی مخصوص عنصر طلاست. بیشتر جواهرات موجود در بازار از ترکیب طلای خالص و فلزاتی که سختی و مقاومت بیشتری دارند، مثل نیکل، نقره، مس و پلاتین ساخته می شوند. ارزش بالای فلز طلا باعث شده است که فضا برای سودجویی افرادی با طلای تقلبی فراهم شود و یا ممکن است طلای با روکش طلا یا آبکاری شده طلا را به شما بفروشند.
چندین تست برای بررسی خلوص وجود دارد که در این مطلب به پرکاربردترین روش ها می پردازیم:
با تست بررسی کد حک شده روی طلا شروع کنید. طلایی که ساخته می شود در همه جای دنیا قانون است که بر روی خود کدهایی داشته باشد و این کدها می تواند اولین تست برای بررسی اصل بودن طلا باشد. در گردنبند طلا و دستبند، این کدها نزدیک قفل آن ها و در حلقه و انگشتر طلا معمولا داخل آن است.
این علامتگذاریها باید شامل خلوص قطعه (به عیار طلا) باشد. همچنین علامت های طلایی روی جواهرات باید دارای مهر سازنده باشد، برای مثال در ایران سازنده و اسم شهر نیز حک می شود.
مطالعه بیشتر: آشنایی با کدهای طلا؛ ایرانی و خارجی
برخی کدهایی که بر روی طلا حک می شوند به معنای آبکاری طلا است. پس به این نکته دقت کنید. این حروف می تواند هر یک از موارد زیر باشد:
مرسوم ترین روش تست طلا بین فعالین صنف طلا در سرتاسر دنیا تست با اسید نیتریک است. فلز طلا یکی از عناصر نجیب محسوب می شود و با عناصر خیلی کمی واکنش می دهد، اکسید نمی شود و زنگ نمی زند، به مرور زمان هم دچار خوردگی نمی شود، به همین دلیل می توان از واکنش آن با نیتریک اسید برای تست خلوص استفاده کرد.(اسید نیتریک (HNO3) یک اسید معدنی بسیار خورنده، بی رنگ است که به آسانی در بازار می توان خرید. معمولا اسید نیتریک اکسید شده قدیمی تر که مدتی مانده باشد، رنگ زردی پیدا می کند. اسید نیتریک موجود در بازار 68 تا 70 درصد خالص است و بقیه حجم آن بقیه حجم آب است.)
نیتریک اسید بیشتر فلزات را در خود حل می کند اما طلای خالص در این اسید حل نمی شود. بنابراین اگر نیتریک اسید را در مجاورت طلا قرار دهیم و یا قطعه ای طلا در اسید بیاندازیم هیچ گونه واکنشی نخواهیم دید. اما اگر قطعه ای طلای بدل و یا با عیار پایین در طلا بیاندازیم واکنش خواهد داد و به رنگ سبز و یا قهوه ای در می آید.
اگرچه اسید نیتریک با بسیاری از مواد واکنش می دهد،اما در بازار طلا و برای تشخیص اصل بودن طلا از طلای تقلبی، قابلیت واکنش اسید نیتریک با آلیاژهای مبتنی بر مس استفاده می شود. هر چه غلظت مس بیشتر باشد، واکنش قوی تر است و می توان براحتی اصل نبودن طلا را تشخیص داد.
بیشتر جواهرات طلای تقلبی از آلیاژهای مس هستند، به این معنی که نوعی آلیاژ مس، عمدتاً از نوع برنج (که ترکیبی از مس و قلع است) در ساخت آن ها استفاده شده است. البته یک نکته درباره اسید نیتریک را نباید فراموش کنیم که، اسید نیتریک می تواند با طلای عیار پایین، مثل طلای کمتر از 10 عیار واکنش دهد.
بیشتر جواهرات طلا دارای کد طلای عیارهستند (10K، 14K، 18K، 585، 750، و غیره) اما “داشتن کد روی طلا و عیار زدن رایگان است و برای سازنده طلای تقلبی هزینه ای ندارد”، پس براحتی می توان آن را نیز تقلبی ساخت.
اگر کدی روی طلا حک نشده است یا اینکه کد دارد و می خواهید مطمئن شوید که لایه ای از طلا روی آن نیست، ایده خوبی است که “هسته” طلا را نیز آزمایش کنید، نه فقط سطح و روکش طلا را. به این دلیل باید هسته طلا را نیز بررسی کنید که اکثر طلای تقلبی در لایه های درونی قرار می گیرد( مثل خرید میوه که معمولا میوه های خراب دور از چشم خریدار قرار می گیرد و در زیر میوه های سالم و با کیفیت)
برای این کار با استفاده از سوهان، قسمتی از طلا را سوهان کنید تا به هسته طلا برسید، برای مثال اگر انگشتر طلا است، با سوهان کردن بدنه انگشتر طلا براحتی می توانید، لایه های مرکزی قطعه طلا را نیز ببینید. یا اگر طلا برایتان مهم است، کافی است لایه روکش طلا را با سوهان کمی بردارید، طوری که مطمئن شوید از لایه روکش عبور کرده اید، بعد می توانید تست اسید نیتریک را انجام دهید.
به این نکته توجه کنید که واکنش خفیف مس به معنای طلا بودن قطعه شما نیست، بلکه می تواند این احتمال که طلای شما از نوع طلای تقلبی ساخته شده با آلیاژ مس، نیست و شاید با سایر فلزات تقلبی با آلیاژ طلا ساخته شده باشد. این امکان هم وجود دارد که سطح قطعه طلا و روکش طلا باشد و لایه های زیرین آن تقلبی باشد یا اینکه عیار طلای مورد آزمایش 10k و کمتر از آن باشد.
مطالب مرتبط: چطور بفهمیم انگشتر طلا است؟ 10 روش کاربردی و سریع در خانه + ویدئو
طلا یک فلز سخت با چگالی بالا است. تست شناوری بر روی آب در تعیین اصل بودن طلای شما بهترین کارکرد را خواهد داشت اگر طلای شما از عیار بالایی برخوردار باشد. این یکی از ساده ترین راه ها برای بررسی خلوص طلا در خانه است. اگر جواهرات طلا را در یک سطل آب قرار دهید و غرق شود، پس از طلای خالص ساخته شده است.
طلای خالص متراکم است و بنابراین در حالی که فلزات دیگر شناور هستند یا روی آب شناور می شوند، شناور نمی شود. با این حال، اگر آلیاژ دارای فلزات متراکم دیگری باشد، مثل نیکل، حتی ممکن است طلای تقلبی در ته ظرف شما بنشیند. بنابراین، این آزمایش برای پیشبینی خلوص زیور شما بیخطا نیست(+).
طلای خالص به هیچ عنوان جذب آهنربا نمی شود مگر اینکه ناخالصی داشته باشد. البته این روش نیاز به یک آهنربای خیلی قوی دارد و آهنربای معمولی برای این تست نتیجه درستی نخواهد داشت. به هر میزان که طلا به آهنربا بیشتر جذب شود ناخالصی بیشتری خواهد داشت. اما اگر قطعه مورد نظر به آهنربا واکنشی ندهد طلای خالص خواهد بود.
یکی از بهترین راه های تشخیص طلا از بدل استفاده از سنگ محک است. این روش از اسید نیتریک استفاده می کند؛ به این صورت که با کشیدن طلا برروی سنگ محک آثاری به جا می ماند. اگر برروی این اثر ها اسید نیتریک بریزیم نباید رنگ طلای خالص عوض شود. در صورت ناخالصی رنگ آن به صورت سبز یا قهوه ای در خواهد آمد.
چند روش علمی برای تعیین دقیق خلوص طلای عیار وجود دارد، برخی مخرب (آزمایش آتش) و برخی غیر مخرب (فلورسانس اشعه ایکس). هر دو روش به تجهیزات پرهزینه، رویههای خاص و فضایی با نور و تهویه مناسب نیاز دارند. یک روش سادهتر برای تعیین خلوص طلا در جواهرات، فرآیند آزمایش “سنگ محک” است، یک تکنیک قدیمی که برای جواهرات نسبتاً مخرب نیست و نتایج سریعی ارائه میدهد.
توجه: آزمایش سنگ محک شامل استفاده از اسیدها می شود، بنابراین به ایمنی توجه زیادی داشته باشید.
آزمایش سنگ محک بر این واقعیت استوار است که طلای 24 عیار در مقابل تمام اسیدها به جز قویترین اسیدها مقاومت میکند. هرچه طلا خالص تر باشد، اسید مورد نیاز برای حل کردن آن قوی تر خواهد بود.
اسید نیتریک برای تست طلا با عیار کمتر از 14 جواب می دهد و برای عیارهای بالاتر از مخلوطی از یک قسمت اسید نیتریک و سه قسمت اسید هیدروکلریک، استفاده می شود.
برای انجام آزمایش سنگ محک، به یک کیت تست اسید (کیت تست اسید شامل چندین نوع طلا از عیارهای مختلف است)، یک منطقه با تهویه مناسب، دو لیوان شیشه ای، آب، جوش شیرین، دستکش محافظ، کاغذ سمباده، عینک ایمنی و کاغذ نیاز دارید.
کیت تست شما شامل مجموعه ای از سوزن های تست است. هر سوزن یک نمونه طلای عیار در نوک خود دارد و ارزش عیار در کناره آن نقش بسته است. برای آزمایش طلای زرد از سوزن طلای زرد و برای آزمایش طلای سفید از سوزن طلای سفید استفاده می شود.
اولین نکته این است که اگر نسبت به لایه های داخلی قطعه طلایی که دارید مشکوک هستید، با استفاده از سمباده یا ابزار برش یک . در جایی غیر قابل توجه روی جواهرات ایجاد کنید، طوری که لایه های داخلی دیده شود. سپس، دستکش های محافظ بپوشید و یک قطره اسید از بطری آزمایش طلای 18 عیار را روی شکاف کوچک قرار دهید. یک واکنش سبز بسیار جوشان نشان دهنده فلز پایه ای است که طلا نیست و آزمایش بیشتری لازم نیست، قطعه طلا تقلبی است.
اما اگر واکنش اسید کم باشد و یا عکس العملی نداشت، احتمالاً قطعه طلای دارای عیار(بالاتر از عیار14) است و آزمایش بعدی برای خلوص است. این مراحل را دنبال کنید:
• زیورآلات با خلوص عیار ناشناخته را به آرامی به سمت جلو و عقب بر روی سنگ آزمایش بمالید تا یک نمونه فلزی نازک اما به وضوح قابل مشاهده باقی بماند. دقت کنید که این نمونه را از جایی که به وضوح روی جواهرات دیده نمی شود و دور از اتصالات لحیم کاری بردارید.
• با یک سوزن آزمایشی روی سنگ محک علامت سوال بکشید که نمایانگر فلز ناشناخته است.
• با سوزن تست 14k شروع کنید و یک لایه در کنار لایه فلزی که عیار آن ناشناخته است بمالید. روی آن برچسب 14 بزنید.
• این فرآیند را تکرار کنید، یک لایه بسازید و سپس با سوزن های آزمایشی 18، 22 و 10k برچسب بزنید. اکنون بطری را انتخاب کنید که برای آزمایش 10k برچسب گذاری شده است و به آرامی با استفاده از قطره چکان یا یک نخ دندان را روی تمام نمونه ها بکشید.
• پس از تقریباً 20 تا 40 ثانیه، سنگ محک را در مخلوطی از جوش شیرین و آب قرار دهید تا اسیدی که بر روی لایه ها کشیده شده است، در لیوان خنثی شود.
• سنگ محک را با دستمال کاغذی پاک کنید و مشاهده کنید. نمونه 10k حل شده است، اما فلز ناشناخته هنوز قابل مشاهده است. این تأیید می کند که عیار طلای ناشناخته بیشتر از 10k است.
• در مرحله بعد، بطری را که برای آزمایش 14k برچسب گذاری شده است، انتخاب کنید و آن را روی نمونه ها درست زیر اولین آزمایش بکشید.
حدود 1 دقیقه صبر کنید تا اسید واکنش نشان دهد و خنثی شود، سپس سنگ محک را بشویید و بعد از خشک کردن با دستمال، آن را مشاهده کنید. اسید هر دو نمونه 10k و 14k را حل کرده است. بنابراین عیار طلای ناشناخته 14 عیار یا کمی بالاتر است.
اگر این روند را برای اسیدهای قوی تر تکرار کنید، عیار حدودی و درجه خلوص طلا را علاوه بر تشخیص اصل بودن طلا می توان فهمید.
دستگاه از اشعه ایکس برای تشخیص خلوص دقیق طلا در عیار استفاده می کند. دقیق ترین و بی ضررترین روش در آزمایش طلا، استفاده از دستگاه های تست حرارتی الکترونیکی یا XRF است. هم طلافروشان حرفه ای و هم صاحبان طلا می توانند از این روش تایید شده استفاده کنند. این دستگاه ترکیب دقیق آلیاژهایی که در طلای شما بکار رفته است را مشخص می کند. از آنجایی که این روش ضرری به قطعه طلا وارد نمی کند، یکی از بهترین و بدون هزینه ترین روش ها برای تشخیص اصل بودن طلای شما است.
از آنجایی که طیف تشعشع برای فلزات مختلف فرق می کند(برای طلا و مس تابش های مختلفی را خواهد داشت) دقیقاً مشخص می کند که قطعه از چه چیزی ساخته شده است. افراد معمولا تمایل ندارند که طلای آن ها ضربه ای ببیند بخاطر بررسی عیار آن و یا بررسی اینکه طلا تقلبی نباشد.
از ویژگی های ظاهری طلا نیز می توان به تقلبی یا اصل بودن آن پی برد، برخی از این ویژگی ها را می توان شامل موارد زیر دانست:
بررسی تغییر رنگ در مناطقی که با اصطکاک ثابت مواجه هستند (معمولاً در اطراف لبه ها) مهم است. اگر به نظر می رسد که طلا در حال فرسوده شدن است و فلز متفاوتی را در زیر آن نشان می دهد، احتمالاً قطعه ای دارید که فقط با روکش طلایی است. اگر طی مدتی جواهرات طلای شما سفید، قرمز یا حتی سیاه شد، به این معنی است که با آلیاژهای دیگر مخلوط شده یا با روکش طلا روکش شده است(+).
شکل ظاهری طلای خالص با خط و خش دچار تغییر رنگ نمی شود. همچنین اگر قسمتی از قطعه رنگ متفاوتی داشته باشد به معنای ناخالصی در آن می باشد.
اگر در استفاده طولانی مدت از یک جواهر طلا رنگ پوست به سیاه و سبز تغییر کند قطعه مورد نظر طلای خالصی نیست و یا تقلبی است. البته می توان گفت اگر رنگ تغییر کند طلای مورد نظر ناخالصی دارد.
تست ذره بین اولین تست خانگی برای طلا است که می توانید در صورتی که می خواهید اصالت محصول طلای خود را تشخیص دهید، انجام دهید. آزمایش استفاده از ذره بین برای تشخیص اصل بودن طلا خیلی ساده است، و در عین حال به این نکته نیز باید توجه داشته باشید که دقت آن کم است.
برای انجام تست ذره بین برای تشخیص اصل بودن طلا، شما باید طلای خود را بدقت بررسی کنید و بدنبال علائمی در آن باشید که می تواند هر یک از موارد زیر باشد:
تست ذره بین برای تشخیص طلای اصل نوعی تست با دقت کم است و اگر طلای شما ناخالصی داشته باشد، براحتی با این تست دیده خواهد شد.
سرکه یک آزمایش سریع و آسان است. فقط به یک قطره چکان یا ظرف شیشه ای نیاز دارید و مقداری سرکه سفید. قطره چکان را با سرکه سفید پر کنید. سپس، طلای خود را در دست بگیرید یا روی یک سطح صاف قرار دهید. چند قطره سرکه را روی طلای خود بریزید. در نهایت اگر قطرات سرکه رنگ طلا را تغییر دهد طلای خالص نیست. اگر رنگ آن تغییر نکند، طلای شما می تواند خالص است.
اگر از کاسه یا فنجان شیشه ای استفاده می کنید، آن را با سرکه سفید پر کنید. اجازه دهید طلا حدود 15 دقیقه در سرکه بماند. قطعه طلا را بردارید و آن را بشویید. اگر طلا اصلی باشد، می درخشد. اگر طلا تقلبی باشد رنگ آن تغییر می کند. این واکنش فلزات ناخالص موجود در طلای تقلبی به اسید استیک است.
همانطور که در بالا نیز گفتیم طلا با اسیدها واکنشی ندارد، پس یکی از روش ها استفاده از اسید است. آبلیمو نیز یکی از اسیدهایی است که می تواند فلزات تقلبی را برای ما آشکار کند. هر فلزی ممکن است با مواد خاصی واکنش داده و دچار خوردگی، سوختن یا تغییر رنگ شود و با بعضی مواد دچار واکنش نشود. آبلیمو با طلا واکنشی ندارد و نمی تواند در ظاهر طلای ما تغییری ایجاد کند، البته این قانون تا زمانی صحیح است که طلای ما تقلبی نباشد، در صورتی که طلای تقلبی را با در آبلیمو به مدت 30 دقیقه بگذاریم، رنگ آن تغییر می کند و تیره یا سبز می شود.
استفاده از آبلیمو به طلا صدمه ای وارد نمی کند. بعلاوه این روش به سادگی در منزل قابل انجام است. در این روش طلا برای مدت ۳۰ دقیقه در یک ظرف محتوی آبلیمو قرار داده می شود. اگر طلا تغییر رنگ ندهد، اصل است و در غیر اینصورت بدل است.
یکی از راه های تشخیص طلا از بدل استفاده از وایتکس است. البته این نکته را در ذهن داشته باشید که وایتکس ممکن است به طلا و روکش آن آسیب بزند، پس برای طلا و جواهر بهتر است استفاده نشود و مثلا برای طلای آب شده می تواند گزینه خوبی باشد.
روش تشخیص طلای اصل از بدل با وایتکس: برای تشخیص طلای خود با وایتکس مقدار خیلی کم(مثلا یک قطره) وایتکس رو روی یک قسمت از طلا بریزید. اگر طلا اصل بود، قسمتی که با وایتکس برخورد داشته قرمز و یا سبز قهوهای خواهد شد(به دلیل وجود مقادیر آلیاژی آن است و این تغییر رنگ طبیعی است). اما اگر طلا تقلبی باشد، رنگ آن سبز یا قرمز نخواهد بود و به کلی تغییر رنگ می دهد و سیاه می شود و طلا آسیب می بیند، یعنی شروع به خوردگی می کند و سطح آن خراب می شود.
اگر شمش طلا دارید و یا سکه طلا خریده اید و بدنبال بررسی اصل بودن طلای آن هستید، می توانید از آزمایش وزن هم استفاده کنید. آزمایش وزن از آنجایی که وزن سکه طلا و یا شمش طلا، مشخص شده و ثابت است و چگالی(مقدار جرم طلا در واحد حجم و یا فشردگی طلا) نیز ثابت است، می تواند طلای تقلبی از اصل را مشخص کند.
چون طلای اصل چگالی و فشردگی خاصی دارد و نسخه های تقلبی دارای چگالی های متفاوتی هستند، برای مثال سکه طلای تقلبی؛ این سکه طلای تقلبی نمی تواند وزن یکسانی با طلای اصل و خالص داشته باشد.
برای آزمایش صفحه سرامیکی، به یک صفحه سرامیکی بدون لعاب نیاز دارید، مثل پشت نعلبکی یا بشقاب غذاخوری سرامیکی. بشقاب خود را روی یک سطح صاف مانند میز یا میز قرار دهید. طلای خود را بر روی قسمت سرامیکی بدون پوشش بکشید، اگر یک خط سیاه بر روی سرامیک ایجاد شد، یعنی طلا تقلبی است. اما اگر خط زرد با پودر درخشان دیدید، یعنی طلا اصل است.
یکی از معروف ترین روش هایی که بیشتر در مسابقات ورزشی و یا فیلم های دزدان دریایی می بینیم، گاز گرفتن طلا برای بررسی اصل بودن آن است. این روش به هیچ عنوان توصیه نمی شود با این حال، ما فکر کردیم که گنجاندن آن در جمع بندی ممکن است کمی سرگرم کننده باشد.
طبق باور عامه اگر دندان های شما رد گزیدگی روی قطعه طلا باقی بگذارند، طلا اصل است. با این حال، این آزمایش به دو دلیل توصیه نمی شود. اولین مورد این است که حتی قطعات طلاکاری شده نیز آثار گزش را نشان می دهند. مورد دوم این است که گاز گرفتن طلا یا قطعات با روکش طلا می تواند به دندان های شما آسیب جدی وارد کند.
بهترین راه برای تشخیص اصل بودن طلا استفاده از تجربه فعالین صنف طلا است. در ایران طلافروشی ها با گرفتن دستمزد خیلی پایینی اینکار را برای شما انجام خواهند داد. طلافروش ها معمولا دستگاه های گران قیمتی که در بالا گفتیم را در اختیار دارند و یا اگر خود نداشته باشند، ارتباطاتی در بازار طلا دارند که این دستگاه های دقیق را دارند و با هزینه کمی می توانند علاوه بر بررسی اصل بودن طلا، عیار دقیق آن را نیز برای شما مشخص کنند.
برای تشخیص طلای خود با وایتکس مقدار خیلی کم(مثلا یک قطره) وایتکس رو روی یک قسمت از طلا بریزید. اگر طلا اصل بود، قسمتی که با وایتکس برخورد داشته قرمز و یا سبز قهوهای خواهد شد(به دلیل وجود مقادیر آلیاژی آن است و این تغییر رنگ طبیعی است). اما اگر طلا تقلبی باشد، رنگ آن سبز یا قرمز نخواهد بود و به کلی تغییر رنگ می دهد و سیاه می شود و طلا آسیب می بیند، یعنی شروع به خوردگی می کند و سطح آن خراب می شود.
آبلیمو با طلا واکنشی ندارد و نمی تواند در ظاهر طلای ما تغییری ایجاد کند، البته این قانون تا زمانی صحیح است که طلای ما تقلبی نباشد، در صورتی که طلای تقلبی را با در آبلیمو به مدت 30 دقیقه بگذاریم، رنگ آن تغییر می کند و تیره یا سبز می شود.
استفاده از آبلیمو به طلا صدمه ای وارد نمی کند. بعلاوه این روش به سادگی در منزل قابل انجام است. در این روش طلا برای مدت ۳۰ دقیقه در یک ظرف محتوی آبلیمو قرار داده می شود. اگر طلا تغییر رنگ ندهد، اصل است و در غیر اینصورت بدل است.
حداقل مقدار وزن خرید طلای آب شده برای سرمایه گذاری چقدر است؟ طلای آب شده…
طلا یا بیت کوین بخریم؟ کدام یک برای سرمایه گذاری بهتر است؟ امنیت کدام بازار…
سرمایه گذاری در طلا با پول کم در ایران ممکن است؟ چطور با ۱۰ میلیون…
تفاوت قیمت خرید و فروش طلای آب شده در خرید طلای آب شده همیشه سوال…
طلا سرمایه گذاری خوبی است؟ مردم به دلایل زیادی سرمایه گذاری می کنند، عده ای…
نکات خرید طلا چیست؟ آيا بیشترین کلک های طلافروشان را می دانید؟خرید طلای زینتی و…
View Comments
من یک زنجیر پیدا کردم که میخام تشخیص بدم چه نوع عنصری است